Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội, tiền thân của Đại học Quốc gia Hà Nội, đã có những bước phát triển vượt bậc trong lịch sử giáo dục Việt Nam. Đóng góp quan trọng vào sự phát triển này không thể không nhắc đến Giáo sư Ngụy Như Kon Tum, hiệu trưởng đầu tiên của trường. Vậy, ngụy như kon tum là ai? Hãy cùng tìm hiểu.
1. Tiểu Sử Giáo Sư Ngụy Như Kon Tum
Thời Niên Thiếu và Học Vấn: Ngụy Như Kon Tum sinh ngày 3 tháng 5 năm 1913 tại Kon Tum, trong một gia đình viên chức; cha ông là cụ Ngụy Như Bích, một chủ sự bưu điện. Thuở nhỏ, ông sống ở Tây Nguyên, đến năm 11 tuổi thì cùng gia đình chuyển về Huế. Ông học tiểu học ở Huế, sau đó học trung học tại Trường Quốc Học Huế và Trường Bưởi (nay là Trường THPT Chu Văn An) ở Hà Nội. Năm 1932, ông tốt nghiệp xuất sắc cả ba bằng Tú tài Bản xứ, Tú tài Tây ban Toán và Tú tài Tây ban Triết. Nhờ thành tích này, ông được cấp học bổng sang Pháp du học.
- Du Học Tại Pháp: Tại Paris, ông theo học tại Đại học Sorbonne, một trong những trường đại học danh tiếng nhất thế giới. Với sự thông minh và nỗ lực, ông nhanh chóng đạt bằng Cử nhân Khoa học và sau đó là Thạc sĩ Vật lý – Hóa học, trở thành người Việt Nam đầu tiên đạt được học vị này trên đất Pháp. Đầu năm 1939, ông được nhận làm nghiên cứu sinh tại phòng thí nghiệm của nhà bác học vật lý hạt nhân nổi tiếng người Pháp, Giáo sư Frédéric Joliot-Curie, người đoạt giải Nobel. Tuy nhiên, khi ông đang làm luận án Tiến sĩ được một năm thì Chiến tranh Thế giới thứ hai bùng nổ. Nghe theo lời khuyên của Giáo sư Joliot-Curie: "Đất nước của anh cần anh hơn là nước Pháp", ông quyết định trở về Việt Nam cuối năm 1939.
2. Sự Nghiệp Giáo Dục và Đóng Góp Cho Nền Khoa Học Việt Nam
Giảng Dạy và Tham Gia Cách Mạng: Sau khi về nước, ông giảng dạy tại Trường Trung học Chasseloup-Laubat (Sài Gòn) và sau đó là Trường Bưởi (Hà Nội). Ông cùng các giáo sư người Việt như Dương Quảng Hàm, Trần Văn Khang, Lê Thước... phụ trách giảng dạy tất cả các bộ môn ở các bậc Cao đẳng tiểu học, khởi đầu cho nền giáo dục bằng tiếng Việt ở Việt Nam. Sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945, ông tích cực tham gia công tác cách mạng. Ngày 26/11/1946, ông được bổ nhiệm làm Đổng lý Sự vụ Bộ Quốc gia Giáo dục. Khi kháng chiến toàn quốc bùng nổ, ông lên chiến khu Việt Bắc, được giữ các chức vụ như Tổng Giám đốc Trung học vụ kiêm Đổng lý sự vụ Bộ Quốc gia Giáo dục (cuối 1946 - 1950).
Thành Lập Trường Đại Học Tổng Hợp Hà Nội: Năm 1956, Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội được thành lập, và ông được bổ nhiệm làm Hiệu trưởng đầu tiên của trường. Ông giữ chức vụ này liên tục cho đến khi nghỉ hưu vào năm 1982. Trong suốt 26 năm lãnh đạo, ông đã cống hiến hết mình cho sự phát triển toàn diện của trường, góp phần đào tạo nhiều thế hệ sinh viên, trong đó nhiều người đã trở thành những nhà giáo, nhà khoa học tài năng.
Đóng Góp Cho Khoa Học: Ông là tác giả của nhiều công trình nghiên cứu vật lý hiện đại và một số sách giáo khoa vật lý ở bậc trung học và đại học. Ông cùng Giáo sư Nguyễn Xiển xây dựng thành công ngành Vật lý địa cầu của Việt Nam.
3. Hoạt Động Xã Hội và Chính Trị
Đại Biểu Quốc Hội: Ngoài lĩnh vực giáo dục, ông còn là nhà hoạt động xã hội với các vai trò như: đại biểu Quốc hội khóa II, III và IV; Ủy viên Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; Ủy viên Đoàn Chủ tịch Tổng Công đoàn Việt Nam; Chánh thư ký Công đoàn Giáo dục Việt Nam; Ủy viên Ban chấp hành Công đoàn Giáo dục thế giới; Ủy viên Ban chấp hành Hội hữu nghị Việt - Pháp.
4. Vinh Danh và Tưởng Nhớ
Danh Hiệu và Huân Chương: Giáo sư Ngụy Như Kon Tum được Nhà nước trao tặng danh hiệu cao quý Nhà giáo Nhân dân, một trong những vinh dự lớn nhất dành cho các nhà giáo dục Việt Nam. Ngoài ra, ông còn nhận được nhiều huân chương cao quý khác, ghi nhận công lao và những đóng góp to lớn của ông cho nền giáo dục và khoa học của đất nước.
Các Công Trình Tưởng Nhớ: Tên của ông, Ngụy Như Kon Tum, đã được đặt cho một con đường ở Hà Nội và một hội trường lớn trong Đại học Quốc gia Hà Nội để ghi nhận những đóng góp to lớn của ông trong việc xây dựng nền móng cho trường. Đây là cách tri ân và tưởng nhớ vị Hiệu trưởng đầu tiên của Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội nay là trường Đại Học Quốc Gia Hà Nội, người đã cống hiến cả cuộc đời cho sự nghiệp giáo dục và phát triển trí thức nước nhà.
Di Sản Truyền Lại Cho Thế Hệ Sau: Di sản mà Giáo sư Ngụy Như Kon Tum để lại không chỉ là các công trình nghiên cứu khoa học mà còn là những giá trị về tinh thần. Ông đã truyền cảm hứng cho nhiều thế hệ sinh viên và giảng viên, để họ tiếp tục phát huy và xây dựng nền giáo dục Việt Nam phát triển hơn.
Giáo sư Ngụy Như Kon Tum không chỉ là một nhà giáo ưu tú mà còn là một nhà khoa học với những đóng góp lớn lao cho nền vật lý Việt Nam. Ông đã xây dựng nền tảng vững chắc cho Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội và góp phần định hình sự phát triển của ngành giáo dục Việt Nam trong những năm tháng đầu tiên của đất nước. Câu chuyện cuộc đời và sự nghiệp của ông không chỉ là một phần lịch sử của nền giáo dục mà còn là tấm gương sáng ngời về sự cống hiến, lòng yêu nghề và tinh thần khoa học. Tên tuổi của ông mãi mãi được ghi nhớ như một biểu tượng trí thức và là người tiên phong mở đường cho nền giáo dục đại học Việt Nam phát triển.